Historia pieśni
Pieśń „Witaj majowa jutrzenko”, znana również jako „Mazurek 3 Maja” lub „Trzeci Maj”, to jeden z najbardziej rozpoznawalnych utworów patriotycznych w Polsce, upamiętniający uchwalenie Konstytucji 3 Maja 1791 roku – pierwszej konstytucji w Europie i drugiej na świecie po amerykańskiej. Tekst pieśni napisał Rajnold Suchodolski, poeta, działacz niepodległościowy i uczestnik powstania listopadowego. Utwór powstał w kwietniu 1831 roku, w 40. rocznicę uchwalenia Konstytucji, w obozie pod Kałuszynem, na kilka miesięcy przed bohaterską śmiercią autora w wieku 27 lat.
Tekst pieśni składa się z czterech zwrotek i refrenu, który podkreśla radość i nadzieję związaną z Konstytucją 3 Maja. Pierwsza zwrotka zachęca do świętowania rocznicy przy „zabawie i winie”, druga opisuje chaos przed uchwaleniem Konstytucji, trzecia wspomina Targowicę i interwencję rosyjską pod wodzą carycy Katarzyny II, a czwarta odnosi się do powstania listopadowego i wyzwolenia spod obcych wpływów. Refren, z frazą „Witaj Maj, Trzeci Maj, u Polaków błogi raj”, oddaje optymizm i patriotyczny zapał.
Kiedy pieśń była zakazana?
Po upadku powstania listopadowego w 1831 roku, w okresie zaborów, pieśń „Witaj majowa jutrzenko” została zakazana przez władze rosyjskie, szczególnie w zaborze rosyjskim, gdzie wszelkie przejawy polskiej kultury i patriotyzmu były surowo tłumione. Śpiewanie utworów odwołujących się do Konstytucji 3 Maja, która była symbolem polskiej niepodległości, uznawano za akt buntu przeciwko zaborcy. Zakaz obowiązywał przez większą część XIX wieku, aż do odzyskania niepodległości przez Polskę w 1918 roku.
W czasach zaborów pieśń była jednak potajemnie śpiewana podczas tajnych zgromadzeń patriotycznych, stając się symbolem oporu i niezłomności ducha Polaków. W okresie PRL utwór nie był oficjalnie zakazany, ale jego wykonywanie bywało ograniczane, zwłaszcza w kontekście obchodów 3 Maja, które komunistyczne władze marginalizowały, promując zamiast tego święto 1 Maja. Dopiero po 1989 roku pieśń mogła być w pełni swobodnie wykonywana podczas oficjalnych uroczystości.
Znaczenie dla uczniów
„Witaj majowa jutrzenko” to nie tylko piękna melodia, ale także lekcja historii i patriotyzmu. Uczy nas o znaczeniu Konstytucji 3 Maja, odwadze naszych przodków w walce o wolność oraz sile kultury, która pomaga przetrwać najtrudniejsze chwile. Zachęcamy uczniów do poznania tekstu pieśni i włączenia się w jej śpiewanie podczas szkolnych uroczystości z okazji Święta Konstytucji 3 Maja!
